در محیط کار افراد برای انجام وظایف خود با شرایط و چالش‌های مختلفی روبرو هستند. این شرایط ممکن است باعث بروز خشم و عصبانیت در افراد شود که می‌تواند به مشکلات جدی منجر گردد، در این مقاله به بررسی روش‌هایی برای کنترل خشم در محیط کار پرداخته شده است.

· خشم

خشم نیز همانند سایر احساسات طبیعی انسان‌ها می‌تواند در موقعیت‌های تنش‌زا رخ دهد که این خود موجب تغییر شرایط فیزیکی افراد می‌گردد. از جمله تغییراتی که در هنگام بروز خشونت شکل می‌گیرد، افزایش ضربان قلب، فشار خون و تعریق شدید است. این علائم می‌تواند در برخی افراد با شدت بیشتر یا کمتر مشاهده شود.

· خشم و محیط‌های کاری

محل کار یکی از مکان‌هایی است که معمولاً افراد تحت استرس و تنش شدیدی قرار دارند. کنترل خشم و تسلط بر عصبانیت می‌تواند کمک زیادی به پیشرفت کاری افراد کند. در برخی موارد به دلیل فشار بالای کاری بروز خشونت و مجادله بین کارکنان، امری غیر قابل اجتناب است. در این مواقع کافی است همکار یا مدیر شرکت کمی بدخلقی کند تا میزان توانایی افراد در کنترل خشم تعیین گردد زیرا متناسب با فشار کاری احتمال بروز خشونت از افراد در محیط‌های کاری افزایش می‌یابد. به طور کلی ارتباط معناداری بین کنترل خشم و استرس وجود دارد.

مشکلات و فشار کاری از جمله مهم‌ترین مواردی است که باعث بروز خشونت می‌شود و کنترل آن امکان کاهش این علائم را فراهم می‌کند. برای کنترل خشم در محیط‌های کاری راهکار‌ها و شیوه‌های مناسبی ارایه شده است که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره خواهد شد:

1. بهبود شرایط عمومی محیط کار

محیط کاری که فرد در آن کار می‌کند می‌تواند بر حالات روحی و عملکرد او تأثیر بسزایی داشته باشد. برای کنترل خشم در محیط کار، می‌توان اندکی نور مناسب، دمای مناسب، صدای کم و طراحی مناسب را فراهم نمود. همچنین، جلوگیری از تداخل‌های بی مورد بین افراد و ایجاد فضایی با احترام نیز می‌تواند به کنترل خشم در محیط کار کمک کند.

2. بهبود مهارت‌های حل مسئله

مهارت حل مسئله به فرد کمک می‌کند تا در هنگام بروز مشکلات، احساس کنترل بیشتری داشته و خشم خود را کنترل نماید و بهترین راه‌حل‌ها را برای مشکلات پیش‌آمده خود در محیط کار پیدا کند.

3. بهبود مهارت‌های ارتباطی

مهارت‌های ارتباطی شامل فعالیت‌های مختلفی است از جمله مشارکت در گفتگو، گوش دادن به دیگران، تقویت توانایی بیان خود، تمرین تسلط بر احساسات خود و دیگران، توسعه مهارت‌های نوشتاری، توسعه توانایی همکاری و هماهنگی با دیگران، که در نهایت منجر به بهبود توانایی در ارتباطات می‌شود.

4. بهبود مهارت‌های مدیریت استرس

استرس عاملی مهم در بروز خشم می‌باشد. با یادگیری مهارت‌های مدیریت استرس، افراد می‌توانند به طور مؤثری با استرس مقابله کنند، همچنین قادر خواهند بود تا احساسات منفی و نگرانی را کنترل نموده، سطح تمرکز و عملکرد خود را افزایش دهند و در مجموع بهترین عملکرد خود را به نمایش بگذارند. برخی از روش‌های مدیریت استرس شامل تمرینات تنفسی، تمرینات تجسمی، مدیتیشن، ورزش، خواب کافی و تغذیه سالم می‌باشد.

5. بهبود مهارت تنفس عمیق

تمرین مهارت‌های تنفس عمیق و آرامش‌بخش می‌تواند به فرد کمک کند تا خود را در موقعیت‌هایی که به شدت ناراحت است، آرام کند. با تمرین مهارت‌های تنفسی افراد می‌توانند تمرکز خود را به تنفس سوق داده که منجر به کنترل خشم می‌گردد.

6. بهبود تفکر مثبت

تفکر مثبت و بهینه یکی از کاربردی‌ترین راه‌های کنترل خشم است. هرگاه فردی در محیط کار با شرایط نامطلوب مواجه شود، ممکن است به دلیل این شرایط، به طور ناخودآگاه اوضاع را بدتر کند. با این حال اگر فردی با تفکر مثبت سعی کند شرایطی که در آن قرار دارد را به عنوان یک فرصت برای رشد و پیشرفت خود قلمداد کند، می تواند خشم خود را کنترل نماید.

7. بهبود مهارت‌های رفع تعارض

تعارضات در محیط کار به عنوان عاملی مؤثر در بروز خشم تلقی می‌شوند. با تمرین مهارت‌های رفع تعارض، فرد می‌تواند به طور مؤثری با مجادله‌های کاری مواجه شده و با استفاده از روش‌هایی مانند تمرین گفت‌و‌گو به کنترل خشم خود بپردازد.

8. بهبود مهارت‌های تأمل و ذهن‌-آگاهی

تمرین مهارت‌های تأمل و ذهن-آگاهی، به فرد کمک می‌کند تا بتواند به دلایل خشم خود پی ببرد و رفتار خود را بهتر مدیریت کند. همچنین با تمرین مهارت‌های ذهن-آگاهی (به عنوان مثال: تمرین مداوم مدیتیشن) فرد به شناخت بهتری از خود و وضعیت کنونی خود می‌رسد و کمتر رفتارهای غلط و نسنجیده را از خود بروز می‌دهد.

9. گفت‌و‌گو با مشاور

در صورتی که فرد نتواند با استفاده از روش‌های فوق خشم خود را به خوبی کنترل کند، مراجعه به یک مشاور، می‌تواند راهکار مناسبی باشد. در جلسات مشاوره فرد می‌تواند با کمک مشاور دلایل خشم خود و نیز راه‌حل‌های مناسب برای مقابله با آن‌ها را شناسایی نماید. این روش می‌تواند به فرد در بسیاری از موارد مانند بهبود تمرکز، کاهش استرس، افزایش خلاقیت و حفظ سلامت جسمانی و ذهنی کمک کند.

منابع:

- "اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری بر توانمند‌سازی روانشناختی و ابعاد فرسودگی شغلی در کارکنان"، سمیه زائری، عبدالکاظم نیسی، نجمه خواجه، مجله سلامت کار ایران، دوره 17، شماره 1، زمستان 1399.

- "اثربخشی مدیریت خشم برتاب آوری و سلامت عمومی"، طاهره هارونی، محمدکاظم ضرابیان، اشرف ساذات موسوی، مجله روانپزشکی و روانشناسی، دوره 25،شماره 4،زمستان 1398.

- "بررسی اثربخشی آموزش مدیریت هیجان بر استرس شغلی امدادگران اورژانس"، روح اله رضائی نسب، فصلنامه روانشناسی تحلیلی-شناختی، دوره 13،شماره 50، مهر 1401.

- "راهکارهایی برای کاهش تنش و افزایش عملکرد"، نویسنده فاطمه حیدری، منتشر شده در سایت مجله سلامت کار.

- "اثربخشی آموزش کنترل خشم بر میزان تاب آوری، کیفیت زندگی و کاهش رفتار ناسازگارانه"،سعید الیاسی، مهناز بیژندی، قباد بیژندی، سمیه عبدالمالکی، فصلنامه علمی-تخصصی آموزش پژوهشی، سال سوم، شماره 10، تابستان 1396.